Prateći domaće i međunarodno pravo Ombudsman je donio zaključak da je u kampanji CKM-a došlo do povrede ljudskih prava, i okarakterisao tu povredu kao težak oblik diskriminacije.
Ombudsman Crne Gore je po sopstvenoj inicijativi sproveo ispitni postupak povrede ljudskih prava povodom projekta NVO Crnogorska kulturna mreža (CKM) pod nazivom ,,Crna Gora bez podjela”.
CKM je u julu predstavila projekat u kome se na društvenim mrežama i na bilbordima fotografijama ilustruju svi narodi koji žive u Crnoj Gori, pri čemu su svi bili predstavljeni u narodnim nošnjama, a Romi u komunalnim uniformama.
Nakon reakcija javnosti CKM je uklonila fotografije sa bilborda i društvenih mreža i zamijenila ih fotografijama Roma u narodnoj nošnji.
Ombudsman je od CKM tražio da se izjasni i obavijesti ,,kojim razlozima se vodila prilikom predstavljanja romske zajednice isključivo kao radnika/са komunalnog preduzeća, а ne zajednice koja ima svoju posebnost, svoju kulturu, tradiciju i identitet”.
Iz CKM-a, nakon urgencija, saopštili su ombudsmanu da su se javno izvinili pripadnicima romske i egipćanske populacije i njihovoj ,,krovnoj instituciji Romskom savjetu”.
Ombusmanu pojašnjavaju da u kampanji nijesu imali namjeru da diskriminišu Rome kao narod, već da su se vodili mišlju da je zbog nemogućnosti da obezbijede adekvatne nošnje, ipak bolje da se pojave u kampanji i na taj način ne budu diskriminisani kao ljudi.
Ističu da reakciju ,,manjeg dijela javnosti shvataju kao zlu namjeru prema kampanji koja je imala za cilj prevazilaženje podjela koje su duboko ukorijenjene u društvenoj zajednici u kojoj živimo.”
Dodaju da su u međuvremenu potpisali Memorandum o saradnji sa Romskim nacionalnim savjetom, jer žele da doprinesu očuvanju kulturnog nasljeđa Roma koji žive u našoj državi.
Prateći domaće i međunarodno pravo Ombudsman je donio zaključak da je u kampanji CKM-a došlo do povrede ljudskih prava, i okarakterisao tu povredu kao težak oblik diskriminacije.
Ombudsman podsjeća da se prilikom odmjeravanja postojanja govora mržnje kao oblika diskriminacije cijene specifične okolnosti i to kontekst u kojem su upotrijebljene poruke/fotografije, sposobnost lica za vršenje uticaja na druge, priroda i snaga jezika koji je korišćen (da li poruke sadrže dezinformacije, negativnu stereotipizaciju i stigmatizaciju ili na drugi način doprinose podsticanju na dјеlа nasilja, zastrašivanja, netrpeljivosti ili diskriminacije), sredstvo komunikacije, priroda potencijalne publike i drugo.
,,lako sporne fotografije ne sadrže elemente direktnog poziva na nasilje prema romskoj zajednici, one šalju diskriminatorne, uvredljive, ponižavajuće poruke, izjednačavanjem romske narodne nošnje sa radnom uniformom gradske čistoće. Ovakvo predstavljanje romske zajednice posebno zabrinjava sto su fotografije nastale u okviru projekta “Crna Gora bez podjela” čiji bi osnovni cilj trebao biti promovisanje različitosti i afirmacija kulture prihvatanja kroz autentično predstavljanje svih zajednica. Sporne fotografije obesmislile su naziv projekta i izazvale ljutnju i osudu same romske zajednice, produbljujući osjećaj izlovanosti, marginalizacije i distance kojem su Romi prema relevantnim sociološkim istraživanjima još uvijek izloženi”, saopštava Ombudsman
Vraćajući se na sadržaj izjašnjenja Crnogorske kulturne mreže kojim је iskazano da iz ove organizacije nijesu imali namjeru da diskriminišu Rome, Ombudsman podsjeća da je za utvrđivanje diskriminacije irelevantna namjera diskriminatora da diskriminiše, već su važne posljedice
,,Takode, Ombudsman ne smatra ni relevantnim ni dovoljnim opravdanje da СКМ nije uspjela da Romima obezbijedi nacionalnu nošnju, tim prije što је bas СКМ kao nosilac projekta “Crna Gora bez podjela” najpozvanija da sa dužnom pažnjom, interesovanjem i integrativnim pristupom obezbijedi jednako predstavljanje svih zajednica i njihovog nasljeđa, uključujući i narodne nošnje koje čine dio njihove kulture, tradicije, kao i dio načina života i identiteta”, navodi se u mišljenju.
Zaštitnik podsjeća da propagiranje putem javnih glasila, kao i ispisivanje i isticanje sadržaja i simbola diskriminatorske sadrzine na javnim mjestima predstavlja teži oblik diskriminacije, pa s tim u vezi zapaža da su sporne fotografije, osim na web i facebook stranici Crnogorske kulturne mreze bile dostupne i na javnim mjestima, odnosno bilbordima.
,,Na taj način је diskriminatorno, stigmatizujuće i ponižavajuće predstavljanje Roma kroz vizual kampanje Crnogorske kulturne mreže učinjeno javnim što, saglasno odredbi člana 20 stav 1 tačka 4 Zakona o zabrani diskriminacije, predstavlja teži oblik diskriminacije”, saopštava Ombudsman.
Slijedom iznijetog, Ombudsman је mišljenja da je predstavljanje Roma u radnoj uniformi gradske čistoće neprihvatljivo i nedopustivo, te da je negativna stereotipizacija uticalа na njihov osjećaj samovrijednosti i samopouzdanja proizvodeći posljedice na privatni život pripadnika ove zajednice.
Ombudsman je preporučio CKM da ubuduće kroz svoje projektne i druge aktivnosti ne diskriminiše ni jednu zajednicu već da na načelima jednakosti i promocije različitosti sve zajednice predstavlja na autentičan način uvažavajući njihovu istoriju, kulturu i tradiciju.
Takođe preporučuje da nedostatak informacija i znanja o pojedinim pitanjima ne pravda diskriminatoran i ponižavajući tretman određene zajednice već da na osnovu punih, provjerenih i pouzdanih informacija kreira i sprovodi projektne aktivnosti.