16. maj, Dan otpora Roma služi kao dokaz da niko nikada ne može u potpunosti da slomi i potčini čovjeka, bez obzira na to sa kolikim nivoom straha, nasilja i smrti da se suočava.
Na današnji Dan 1944. godine u najvećem njemačkom koncentracionom logoru za masovna uništenja stanovništva Aušvic-Birkenau (njem. Konzentrationslager Auschwitz-Birkenau) desila se prva pobuna romskih zatočenika.
Nacistička politika je propagirala rasističke zakone kojima je opravdavala tretiranje grupa koje, prema njima, nijesu vrijedne življenja.
Pod takvim okolnostima, bilo je teško zamisliti pružanje ikakve vrste otpora. Međutim, pobuna zatvorenika dogodila se upravo tamo gde je najmanje očekivana. Romski narod u koncentracionom logoru Aušvic-Birkenau se pobunio i suprotstavio zločincima u pokušaju da sačuvaju svoj i živote svojih sunarodnika 16. maja, 1944. godine.
Foto: Hitory of sorts
Kada su logoraši kampa saznali da se planira njihova egzekucija kako bi se napravilo mjesta za nove zatvorenike, pobunili su se. Njemačke vojnike su dočekali kamenjem, drvenim pločama, žicama. Oružje koje su Romi koristili nije moglo da se mjeri sa njemačkim, ali su i vojnici osjetili posledice borbe i plan o egzekuciji Roma i Sinta je odložen.
Ovo je bio prvi organizovani otpor zatočenika u ovom logoru. Nažalost, logoraši su uspjeli da odlože neizbježno samo na par mjeseci. Njemački SS je u noći između 2. i 3. avgusta 1944. godine likvidirao tzv. “ciganski kamp“ u kojem je skoro 6 hiljada žena, djece, starih i bolesnih Roma i Sinta tokom te noći prvo ugušeno u gasnim komorama, a potom spaljeno u krematorijumu.
Genocid nad Romima ostao je u sjenci najvećim djelom zbog veoma malo sačuvanih istorijskih izvora, arhivskih dokumenata, svjedočenja i foto-materijala. Različitim aktivnostima preživjelih, njihovih prodica i potomaka tokom 80-tih godina prošlog vijeka je počelo da se govori u javnosti o zločinima koji su počinjeni prije početka, tokom II Svjetskog rata, kao i po završetku ovog perioda u cilju opravdanja nacističkih poduhvata.
Foto: romea-cz
U periodu od 30. jula do 4. avgusta, mladi iz cijele evrope učestvuju na programu Dikh He Na Bistar (Vidi i ne zaboravi). Taj program svake godine okuplja više od 500 mladih Roma i neroma iz cijele Evrope, kada se takođe obilježiti 75. godišnjica Dana sjećanja na genocid nad Romima pod nacističkim režimom tokom Drugog svetskog rata.
16. maj, Dan otpora Roma služi kao dokaz da niko nikada ne može u potpunosti da slomi i potčini čovjeka, bez obzira na to sa kolikim nivoom straha, nasilja i smrti da se suočava.
U Crnoj Gori danas se malo govori o bitnim istorijskim datumima za pripadnike romske populacije prema kojima je prema svim domaćim i međunarodnim istraživanjima etnička distanca najviše izražena.
Ovaj tekst je objavljen u okviru projekta “Upoznaj Rome i presudi”, koji je podržan u okviru Regionalnog programa lokalne demokratije na Zapadnom Balkanu (ReLOaD), koji finansira Evropska unija (EU), a sprovodi Program Ujedinjenih nacija za razvoj (UNDP). Sadržaj ovog teksta ni na koji način ne odražava stavove Evropske unije (EU), Programa Ujedinjenih nacija za razvoj (UNDP), ni opštine Podgorica.