Državako sekretari palo Ministeriumo e financiengo thaj socijalno pućipa, Janko Odović smatril kaj te manglam te avol majlaćho dživdipe LGBT manušenge trubul sar societo te dikha aver percepciasa pe kaja khedipa. Problemi si, phenol, kaj naj programora pale specifično usluge save šajin te aven len licenca, savo si preduslov kaj khajek organizacia lel than ko konkurs jase javno akhardipe pe savo šajin te len love e konkretno uslugenđe, sar kaj si o centro jase o prihvatilište. Pe kava smislo, i država trubul te aćhol zurale jekhipe e LGBT khedipasa.

PRIME redakcia: Da li mislin kaj e LGBTI persone si jekhutne trtirime sar aver džene ano crnagorako societo? So maka ulaven sar majbaro problem savesa e LGBT manuša arakhadon thaj sar si majlaćhe te rešilpe?

Janko Odović: LGBT manuša trubun te aven jekhutne džene khedipasko thaj I država trubul zurale te aćhol uze lende. Jekh katar o bazićno principo bućako kale Vladako si kerdipe jekhutne amalipe savorenđe. Jekhutno amalipe savorenđe značil kaj sa e manuša, sa e dizutne ki Crna Gora, trubun te aven jekhutne bi pućipako pe bilo savi lengi osobina, personalno karakteristika, a kova uključil vi seksualno opredjeljenje. Zna či khoni ni tromal te avol diskriminime, as tea vol ano bijekhutni situacia sebepo pire peravnipase nekase grupako, a majcara o sebepo ko pire seksualno opredjeljenje.

Anglal amende si, pe bibax, baro drom đi ko resipe e jekhipasko savore dizutnenge kale državako agja vi e peravnenge ki LGBTIQ populacia, pogotovo ako siamen ko dikhipe sode si crnagorako amalipe patrijarhalno. Numaj, me sem jekh katar e džene ki Vlada save ka ćeren bući, save akana ćeren bući kaj sarsavo manuš bipućipe savo personalno svojstvo thaj karakteristika sile, a pomajcara o sebepo e seksualnog opredjeljenje, ni tromal tea vol diskriminime.

LGBT khedipa gati sarsavo đive arakhadol mamuj I diskriminacia, bikamle vaćaripasko a but droma vi mariposa. Kalese sam svjedokora sar ke palune čhona agja vi ane disavoavo angaluno vakti. Kava svakako, trubul te menjolpe. Sar kava sam tuj planirini te resa? Apsolutno misliv kaj jedino majlačhe edukaciasa e dizutnengo, pobut vaćaripa, sar ternnege, agja vi savore dizutnenge, thaj upoznajimasa manušenge kaj sarsavone trubun te avollen lenge garantime hakaja thaj kaj savore trubun tea vole len isto šajipe ano amalipe, kaj kava si jedino drom sark ova šail te resolpe. Kvaliteto dživdipasko LGBT personengo zavisil katar e promjene amlikane percepcijasko thaj lengoro prihvatipe ano amalipe, a kova si o drom pe savo sarine trubu te dža.

PRIME redakcia: Da li o resori savesa vastaren tumen isi le konkretno plano aktivitetenca pale implementacia LGBTI strategijaće kale beršese?

Janko Odović: Va, naravno. Znači, LGBTIQ Strategia kale beršese si, te phenav, majućo lil pale savi dol dumo i Vlada. Ministariumo pale finansije thaj socijalno arakhadipe sarsave beršeste katar e državako budžeto ulavol dissave love organizacijenge save lenpe bućasa ko laćhardipe dživdipe e LGBTIQ personenge ani Crna Gora, thaj koja si i praksa savi manga te nastavi. Numaj, kova so arakhlam sar problem si kaj ninaj programora savenca šajin te licencirinenpe e posebno usluge LGBTIQ manušenge, a o licenciripe si preduslov kaj khajekh organizacia te šail te lelpe bućasa thaj problemenca ane Konkursija jase Putarde akhardipe kaj te arakhen love pali konkretno usluga. Kana phenav ke konkretno usluga, majbut misliv ano centro, jase prihvatilište e dukhavdenge katar o zori pe LGBTIQ manuša.

Agja vi, kava ministeriumo sile obligacia vi palo o kris, a kova vi ćerol te senzibiril pire bućarne, agja vi e bućarne ke centora pale socijalno bućaripe thaj aver socijalno ustanove kaj pe pobaro senzibiliteto ćeren bući e problemenca LGBTIQ personenge. Agja, ki kooperacija e organizacijasa Forum progress thaj STANA vi Kvir Montenegro ćerdam but treningora e bućarnenge ane Centrora palo socijalno bućaripe thaj aver socijalno ustanove.  Amen ano vakti kaj avol planiri kaj kala treningora ćera pobut redovno thaj hari. Sose si kava importantno? Vi e bućarne ko Ministeriumo vi ane aver ustanove si dizutne Crna Goraće save silen personalno predrasude, save silen but bidžanlipe. Mungro personalno gindipe si kaj I predrasuda bijandol o sebebo e bidžanglipasko. Pobut treningora, pobuit bući e manušenca save ćeren bući ka anol amenge progreso.

PRIME redakcia: Da li mislin kaj egzistiril difirenca maškar zakonsko regulativa thaj  amlikano akceptiripe LGBTI manušengo?

Janko Odović: Diferenca egzistirinel thaj ko kava trubu te ava svjesno. Kotar kava mothol vi o egzakti kaj o Kriso/Zakono katar o dživdipe partnerengo save silen isto polo ando nakhle beršeste, numaj khandži ni ćerdilo kaj kava kriso šajil te implementirilpe. Trubul ko 15. julo tea vol sa gati, numaj, pe bibax, sasa amen jekh vakti pe savo khandži ni ćerdilo. Ministeriumo finansijengo katar piro resoro ćerda izmjena, ćerda predlogo izmjenenge thaj dopuna dissave krisonenge. Krisora save lenpe e poresko obligacijenca e partnerenge katar isto polo, kriso savo lolpe socijalno thaj čhavorikano arakhadipe, kaj te apsolutno, dživduitne partnerora šajin te astaren pire hakaja save po rami e kriseko silen čačipe. Agja vi, sarsave  negativno aspektija patrijarhalno amalipasko ande save dživdina, trubun te menjatinpe, so značil kaj tea vol dovoljno samo te ćerdol izmjena ke krisore već trubu te menjati vi i kompletno diskurs amalipaskop ani Crna Gora, kaj tea vol šajipe te primjenilpe kava Kriso.

Me ka phenav kaj kaja Vlada si but posvetime pherdipasko sarsave pire obligacijenge, sar maškarthemutne agja vi ćheralutne, thaj vi katar o kabineto e Premijereso but droma bićhaldini urgencija sarine resorenge, te ćerdol i analiza krisonenge save trubun te izmjeninpe kaj te šajil o Kriso pale e dživdipasko partnerenge ko isto polo, a baro ažutipe dinden amenge vi tumen, sar NVO sektoro, savo korkori ćerda analiza disave krisonenge save trubul te izmjeninpe.

PRIME redakcia: Da li tumen ćeren buči kaj te aven ko kriso jekhutne e LGBTI personora thaj aver dizutne ani Crna Gora ko konteksto e tumare šajipasa?

Janko Odović: Apsolutno ćerav bući pe kava golese kaj misliv kaj e LGBTIQ personora trubun te aven ani jekhutni pozivija ko kris osar aver dizutne. Sar kaj phendem ko početko, naštil thaj ni tromalpe, nisavo seksualno opredeljenje te avol sebepo kaj kova personi smatrime pe bilo savo osnov sar dizutno ko dujto redo. Pe bibax, an kava momenti kava si agja, ama sa amen sam kateke kaj kava te menjati. Ministeriumo pale finansije thaj socijalno arakhadipe gatisarol izmjene thaj dopune Krisose palo socijalno thaj čhavorikane arakhadipe, kaj te avol uskladime Krisosa pale dživdipasko partnerstvo personenge jekhutne polo. An kava Kriso sasa trubujutno te izmijenilpe definicia familiaće, kaj te šajil te smatrilpe familiaće vi dživdipasko partneri e jekhutne polosa. O glavno resipe si kaj sa e dživdipaske partnerija e jekhutne polossa siljen šajipe te ostvarinen generalno lenge hakaja ko kotor palo socialno thaj čhavorikane arakhadipe.

Munro prsonalno gindipe si kaj trubul te obezbedina o respektipe sarsave krisonenge, a te ni ćerdam kava napal e krisora ka aven samo mulo šabd ano lil a I pozicia e LGBTIQ khedipaske thaj lengo dživdipasko kvaliteto ni ka laćhardolpe. Kava šajil te resolpe samo koperacijasa, sar e državake, odnosno Vladaće, thaj te phenav savore aver državake instituciengo, angle sah misliv pe Krisora/Sudora save trubun te regain ane sarsavo momenti pe bilo savi prijava e zoripasko thaj te primenjin o kriso agja sar trubul tea vol primjenime. I koperacija trubul tea vol ostvarime, but, but haripe e NGO sektoresa sose tumen sen kola manuša save majbut ćeren bući e khedipasa, save majlaćhe džanen sar i khedipa len vogi/frima thaj save si majbare probljemija ki khedipa.

PRIME redakcia: Da li Tumen personalno o LGBTI khedipa šajin te smatrinen sar  savezniko thaj ande soste kova šajil te dikholpe?

Janko Odović: LGBTIQ khedipa, pe mande taj munro majharno timo, silen iskreno partneri thaj savezniko. Savore jekhutne ćera bući te resolpe o jekhutnipe, ali vi o laćhardipe e poziciako thaj hakajengo LGBTIQ personengo ani Crna Gora. Đive ko đive ćera bući tre resa akala resipa thaj ćera promocia arakhadipasko e hakajengo e peravnenge ko LGBTIQ khedipa. Akava si lokho te dikholpe vi e palune izmjenenca e krisorenge. Tumen džanen sod eke mediumora ašundilo, samo o lipardipe e izmjennego e Krisesko palo socialno thaj čhavorikano arakhadipe ama amen pe kava drom aćhilam. I Vlada anda kava predlogo krisesko, thaj vov si bićhaldo ki Skupština ano razmatranje thaj  usvojipe. Me vi jekh drom trubuv te vaćarav kaj o LGBTIQ khedipa, vi pe mande vi pe kava Ministeriumo thaj kaja Vlada silen savezniko. Amare vudara si tumenđe apsolutno putarde uvek, tumenge katar o NGO sektoro prezentirinen o khedipa ali vi biko save peravnese e khedipasko te obratilpe amenge, škirinel jase akharol amen, thaj te pokušisara te reši sarsave problemija save sarine dikhalen.

Akava artiklo ćerdilo ko rami e projekteso PRIME (Profesionalno, odgovoRno thaj Inkluzivno Mediumora) savo si finansijsko dumo del e Evropaći unija thaj kotor kofinansirisardo si katar o Ministeriumo putarde upravako, digitalno amalipe thaj medie Crna Gorako. Gindipe dende an kava artiklo isključivo si odgovornost PRIME redakcijako thaj ni mothon nužno gindipe e donatorengo.