Prema novom izvještaju, Romi u Evropi imaju kraći životni vijek i višu stopu smrtnosti djece u odnosu na nerome. Stručnjaci kažu da vlade moraju da preduzmu mjere.

Novi izvještaj Grassroot Evropske organizacije Roma koji dokumentuje uslove života zajednica Roma i Sinta pokazuje da su one najveća i najnepovoljnija manjina u Evropi.

Švedska političarka Soraja Post, istaknuta romska aktivistkinja, predstavila je ove nedelje rezultate organizacije, zahtijevajući akciju od vlada. Post je bila članica Evropskog parlamenta od 2014. do 2019. godine i članica je odbora mreže koja okuplja romske organizacije iz 30 zemalja.

U izvještaju se navodi da Romi doživljavaju značajno nejednak tretman u zdravstvenom sektoru. Svaki peti pripadnik romske zajednice boluje od hronične bolesti, dok svaki četvrti nije zdravstveno osiguran. Podaci su preuzeti iz nacionalnih studija i otkrili su da romska zajednica ima ozbiljne poteškoće u pristupu zdravstvenim uslugama u brojnim državama članicama EU.

Kako Post kaže, brojke pokazuju da se uslovi nijesu poboljšali od strateškog okvira EU za Rome za jednakost, inkluziju i političko učešće iz 2020. U stvari, čini se da je pandemija COVID-a pogoršala situaciju, rekla je ona. Sve ovo dolazi uprkos apelu predsjednice Evropske komisije Ursule fon der Lajen prilikom predstavljanja romskog okvira EU: „Gdje je suština humanosti kada su Romi svaki dan isključeni iz društva?“

Zemlje članice EU složile su se da do kraja 2022. godine izvještavaju o napretku koji su postigle u primjeni okvira u obrazovanju, stanovanju, zdravstvenoj zaštiti i političkom učešću.

Romi su “sila u razvoju za ekonomiju”

Predsjednica Beogradskog fonda za političku izuzetnost Sonja Liht govorila je početkom novembra na događaju koji su organizovali Asocijacija Jugoistočna Evropa i Institut Aspen Njemačka, gdje je istakla veliki potencijal romskog društva koji političari često previđaju.

Foto: Südosteuropa Gesellschaft

,,Romi su rastuća ekonomska i demografska sila u regionu Balkana i za Evropu. Oni su motor, sila u razvoju ekonomije. Bez razvoja naš region će jednostavno ostati periferija periferije”, rekla je ona.

Pitanje pojačavanje glasa Roma u kreiranju politike bila je jedna od glavnih tema događaja, koji je bio usredsrijeđen na razvoj u cijelom regionu Zapadnog Balkana. Uslovi života u romskim zajednicama pokazali su kako su funkcionisali državni organi, rekao je Elvis Memeti, nacionalna kontakt tačka za Rome premijera Sjeverne Makedonije, zbog čega su zaslužili ključnu ulogu u političkim procesima.

Povećava se jaz u uslovima života, infrastrukturi, obrazovanju, organizaciji i funkcionalnosti sistema u obezbeđivanju javnih dobara i usluga između Roma i neroma“, rekao je on.

Adriatik Hasantari iz organizacije Roma Active Albania iz Tirane istakao je da su najugroženiji u društvu i oni koji su najteže pogođeni. Rasizam i anticiganizam su i dalje bili rasprostranjeni u cijelom sistemu i prenosili se sa generacije na generaciju, nezavisno od političkih uvjerenja.

„Zamislite dijete koje je već nekoliko puta iseljeno iz svog doma do svoje pete godine“, rekao je Hasantari. „Kako bi ova osoba ikada trebalo da izgradi povjerenje u sistem ili da mu kasnije doprinese?“

Zbog toga nije dovoljno da se Romi jednostavno „čuju“, tvrdi on. Politička uključenost bila je samo prvi korak od mnogih koji su još uvek potrebni. „Politika treba da pomjeri romsku stručnost sa periferije u centar procesa kreiranja politike i donošenja odluka“, rekao je on.

Ali ovo je težak zadatak s obzirom na trenutnu situaciju za Rome koji žive u regionu Zapadnog Balkana i EU. Dejan Marković iz Srpskog romskog foruma u ​​Beogradu ukazao je na podatke iz nedavnog izvještaja Agencije EU za osnovna prava.

„Danas još više od polovine, 61 odsto romske populacije nema pristup adekvatnom smejštaju ili vodi, jedna trećina, 31 odsto dece pati jer nemaju odgovarajuću hranu“, rekao je on. „Razlog je nedostatak političke volje da se zaista napravi promjena.

„Nema politike bez našeg učešća“

Aleksandra Bojadijeva iz Savjeta za regionalnu saradnju dodala je da su do danas rješavani samo simptomi, a ne osnovni uzroci.

„Krajnje je vrijeme da se pozabavimo anticiganizmom, jer je on osnovni uzrok svega što se Romima dešavalo u prošlim vjekovima“, rekla je ona za Dojče Vele.

„Nije dovoljno reći da naše zakonodavstvo tretira sve jednako. Ako su ljudi na različitim pozicijama nisu jednaki, potrebna im je jednaka mogućnost.“

Jednakost za sve; Foto: Christian Ditsch

Međutim, to još uvijek nije postalo realnost, uprkos tome što romski okvir EU zahtijeva konkretnu akciju. Premalo pripadnika romske zajednice može se naći na političkim funkcijama ili u vladinoj administraciji. Mnogi vjeruju da je jedini način da se poboljša kvalitet političkog stvaranje ideje bi bilo da se Romi uključe u proces.

Kada Evropska komisija bude procijenila sprovođenje strateškog okvira EU za Rome 2023. godine, to će pokazati koliko su ozbiljno zemlje članice EU shvatile svoje obaveze.

Izvor: Deutsche Welle