U noći između 2. i 3. avgusta u takozvanom podlogoru za romske porodice (Zigeunerlager) nacisti su u Aušvicu ubili više od 3.000 žena, djece i muškaraca nakon čega je zatvoren.
Dan sjećanja na genocid nad Romima i Sintima koji je izvršen u Drugom svjetskom ratu obilježava se danas – 2. avgusta.
Tokom Drugog svjetskog rata, u logoru u Aušvicu bilo je zarobljeno 23.000 Roma i Sinta, a 21.000 u njemu je i ubijeno, dok je ukupan broj romskih žrtava u toku trajanja rata na području cijele Evrope i dalje nepoznat a procjenjuje se da iznosi između 1.300.000 i 1.500.000 Roma i Sinta.
U noći između 2. i 3. avgusta u takozvanom podlogoru za romske porodice (Zigeunerlager) nacisti su u Aušvicu ubili više od 3.000 žena, djece i muškaraca nakon čega je zatvoren.
Na inicijativu romskog pokreta iz cijele Evrope, Evropski parlament je 15. aprila 2015. godine priznao genocid Roma i Sinta tokom Drugog svjetskog rata, i odlučeno je da se obilježava upravo 2. avgusta, iako ga neke zemlje i dalje obilježavaju na druge datume.
Crna Gora u zvaničnom kalendaru još uvijek ne prepoznaje obilježavanje genocida. Međutim, prošle godine Vlada Crne Gore je obilježila ovaj datum, dok je ove godine tim povodom, Ministarstvo ljudskih i manjinskih prava podržalo učešće osmoro mladih u petodnevnom programu Dikh he na bister – Vidi i ne zaboravi.
Organizacija ternYpe od 2010. godine organizuje komemoracionu nedjelju svakog 2. avgusta u Krakovu i Aušvicu-Birkenau.
Mladi iz Crne Gore su dobili priliku za učešće zahvaljujući saradnji NVO Phiren Amenca i Ministarstva ljudskih i manjinskih prava.
Nakon 75 godina otkako je Aušvic postao spomen mjesto, Crna Gora po prvi put zvanično dolazi u posjetu Aušvicu kako bi odala počast svim ubijenim Romima i Sintima tokom Drugog svjetskog rata.
Program Dikh he na bistar ove godine je okupio oko 200 mladih ljudi iz romske i neromske zajednice širom Evrope. Predstavnik Ministarstva ljudskih i manjinskih prava Sokolj Beganaj zajedno sa mladima i predstavnicima NVO ,,Phiren Amenca“ odali su počast svim žrtvama polažući cvijeće na memorijal prilikom komemoracije u Aušvicu-Birkenau.
Početak kraja Roma u Aušvicu
Dana 16. decembra 1942. god. Hajnrih Himler naredio je da svi Romi, koje je nazivao ,,ciganima“ zajedno sa svim ostalima koji su imali antropološke sličnosti sa Romima, koji još uvijek žive u njemačkom Rajhu moraju biti deportovani u Aušvic.
Ovim dekretom o deportaciji u Aušvic plan za istrebljenje Roma došao je do svoje završne faze.
Za njemačke, austrijske i češke Rome i Sinte, masovna deportacija u Aušvic Birkenau počela je aprila 1943.
Više od 20.000 Roma i Sinta su bili nagurani u 32 drvene kolibe u takozvanom „ciganskom porodičnom logoru” u Aušvicu. Do jula 1944. oko 70 posto njih je ubijeno. One koji su još uvijek bili sposobni za rad premjestili su u druge koncentracione logore. Preostale zatvorenike, njih oko 3.000 ubili su gasom tokom noći 2. avgusta 1944.